Πεζόδρομοι πόλης

          Η έννοια του πεζοδρόμου εισήχθη σχετικά πρόσφατα στην ελληνική πολεοδομική νομοθεσία.                                                                                          Αναφέρεται αόριστα  στον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό (ΓΟΚ) του 1973  ως συμπληρωματική διάταξη  και αργότερα στο Γ Ο Κ του  1985 ως δρόμος που προορίζεται  κυρίως για την εξυπηρέτηση των πεζών.

         Ήταν η πρώτη θεσμική αμυντική πολεοδομική κίνηση στην άπληστη και βίαιη  εισβολή  του αυτοκινήτου στον ιστό των πόλεων, το οποίο ως νέο πρακτικό και ελκυστικό χρηστικό μέσο μεταφοράς και προσωπικής υπεροχής (prestige), λαμπερό, τερπνό και ωφέλιμο, απλωνόταν παντού στον αστικό χώρο, με τάσεις απόλυτης κυριαρχίας και πληρότητας των διαθέσιμων χώρων κυκλοφορίας, μέσω της κίνησης και της στάθμευσης.

         Ήταν επίσης, ως πολεοδομική παρέμβαση,  η απαλή, ήπια, ενδιάμεση και ομαλή κυκλοφοριακή και αισθητική μετάβαση από τον βεβαρημένο, επικίνδυνο και άκομψο δρόμο στην ήρεμη  πλατεία.

          Τα πολεοδομικά σχέδια,  ισχύοντα  κατά βάση προ του 1940,  δεν ήταν συντεταγμένα να ικανοποιήσουν τόσο απρόβλεπτες  κοινωνικές μεταλλάξεις (αστυφιλία-τρόπος ζωής) και να  υποδεχθούν τόσο μεγάλους  κυκλοφοριακούς  φόρτους (αυτοκινητοπόλεις) και μοιραία απεδείχθησαν ανεπαρκή να αφομοιώσουν αρμονικά  τα νέα κυκλοφοριακά δεδομένα  που  οι σύγχρονες  τάσεις και ο τρόπος  ζωής  εισήγαγαν  ταχύτατα  στα σώματα και τη δομή  των πόλεων.  

          Μετά το 1980 ο πεζόδρομος κυριάρχησε σε όλα  τα αστικά κέντρα σαν θεμελιώδης πολεοδομικός θεσμός αναβάθμισης ποιότητας ζωής και με ευμενή οικονομικό αντίκτυπο  για τα εμπορικά καταστήματα των οδών αυτών είτε με τη λειτουργική μορφή που είχαν είτε με άλλες χρήσεις που προκαλούσαν και δημιουργούσαν τα νέα πολεοδομικά δεδομένα.

          Η οδός Ασκληπιού, από πολλών ετών και μέχρι της πλήρους πεζοδρόμησής της το 1988, λειτουργούσε ως πρόδρομος αλλαγών,  οδός κεντρικής κυκλοφορίας οχημάτων την ημέρα τις δε βραδινές ώρες μέχρι τα μεσάνυχτα μετατρέπονταν, σε βασικό κεντρικό πεζόδρομο περιπάτου και επικοινωνίας των πολιτών της πόλης, ως σήμα κατατεθέν και κοσμοπολίτικο σημείο αναφοράς.  Η κοινωνική και πολιτισμική αίγλη που είχε αποκομίσει ως αστικό εποικοδόμημα με αυτή την λειτουργία μέσα στα τόσα  χρόνια την συνόδευε, την συνοδεύει και θα την συνοδεύει στο διηνεκές.

         Στα μέσα τη δεκαετίας του 1980  άρχισε και αναπτύχθηκε εντεύθεν στο Δήμο Τρικκαίων  ένα σπουδαίο, τεράστιο και άκρως επιτυχημένο  πρόγραμμα πεζοδρομήσεων.     Πεζοδρομήσεις που εισήγαγαν νέο πνεύμα κυκλοφοριακών συμπεριφορών πεζών και οχημάτων  και άλλαξαν προς το καλύτερο τη φυσιογνωμία,  την αισθητική και την λειτουργία της πόλης και ισορρόπησαν σε ικανοποιητικό βαθμό την αναλογία χρήσεων των μέσων μετακίνησης  με σταδιακή και φυσιολογική  επαναπόδοση  των απολεσθέντων  χώρων στους πεζούς και τους ποδηλάτες.

           Όλα ξεκίνησαν και έγιναν, στην κοσμική και εμπορική καρδιά της πόλης, με αφετηρία κυρίως την οδό Ασκληπιού  και τους συμβάλλοντες σ αυτή δρόμους  Βύρωνος,  Καρανάσιου, Απόλλωνος, την πεζοδρόμηση αργότερα της οδού Ιουλιέττας  Αδάμ, την ενοποίηση και διεύρυνση των πλατειών Ρήγα Φεραίου  με οδούς Βασ. ¨Ολγας και Βασ. Γεωργίου,  και εν συνεχεία επεκτάθηκαν στις πεζοδρομήσεις όλων των οδών στην συνοικία Βαρούσι και στα Κουτσομύλια, την πεζοδρόμηση των οδών Γλάδστωνος και  Γαμβέτα, τις πεζοδρομήσεις οδών στα Μανάβικα και στο Εμπορικό κέντρο   (Καραϊσκάκη, δρόμοι πέριξ του ΟΤΕ, Πλούτωνος), την  πεζοδρόμηση των οδών που περιβάλλουν την πλατεία Μακαρίου, της οδού Ιπποκράτους, Ερρίκου Ντυνάν,  Ζάππα και τέλος την τολμηρή πεζοδρόμηση της κεντρικής γέφυρας.

            Κατασκευάστηκαν επίσης μεμονωμένοι πεζόδρομοι περιφερειακά, σε συνοικίες και συνοικισμούς, πεζοδρομήσεις  οδών έγιναν  μπροστά και κοντά σε πολυσύχναστους χώρους,  με επεκτάσεις και ενοποιήσεις πλατειών, σε εκκλησίες,  σε σχολεία και εκπαιδευτήρια με σκοπό την ενοποίηση  και την μεγέθυνση  των αύλειων αυτών  χώρων και στόχο την ασφάλεια και άνεση  μικρών και μεγάλων ατόμων  και περαιτέρω ανάδειξη και λειτουργικότητα των κοινωνικοποιημένων αυτών πολεοδομικών ανοιγμάτων και διευρύνσεων.

             Εκτιμάται ότι το συνολικό εμβαδό αυτών των πεζοδρόμων στο παλαιό σχέδιο στο κεντρικό μέρος της πόλης ξεπερνά το εξήντα στρέμματα.                      

             Ωστόσο, παρά την προφανή, πρωτοποριακή και  αναμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία, ως ιδέας και εφαρμογής μεγάλης κλίμακας,  της πεζοδρόμησης της οδού Ασκληπιού,  ο πρώτος πεζόδρομος που θεσμοθετήθηκε  και επεβλήθη στην πόλη μας ήταν ο μικρός ανώνυμος δρόμος μπροστά στο Πνευματικό κέντρο μεταξύ των οδών Γαριβάλδη και Ζωγράφου, το έτος 1979,  με επιδίωξη και  πρωταρχικό σκοπό να προσδώσει περαιτέρω άνεση και πολεοδομική ανάσα στο όμορο δημοτικό οικόπεδο προκειμένου να ενταχθεί  και να οικοδομηθεί εκεί το Πνευματικό Κέντρο της πόλης.

 Οδός Ασκληπιού προ του 1940   πανοραμική όψη πόλης από κεντρική γέφυρα προς σιδ. σταθμό.

 

   Οδός Ασκληπιού  στα μέσα της δεκαετίας του 1950  με φορά λήψης από πλατεία Χατζηπέτρου προς το κέντρο πόλης.     

           Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία του παραπάνω συνόλου:

               η τέλεια πολεοδομική  αναλογία  πλάτους οδού- ύψους κτηρίων για φωτισμό, ηλιασμό, αερισμό,  το αρχιτεκτονικό ύφος  και η ομορφιά των χαμηλών οικοδομών,  η άριστη κατάσταση του ασφαλτικού οδοστρώματος  εγκιβωτισμένου  με πέτρινα λαξευτά κράσπεδα,               η κυκλοφοριακή άνεση  πεζών και η ευχαρίστηση των παιδιών με την απουσία τροχοφόρων και αυτοκινήτων  και τέλος η κατά μήκος της οδού πλούσια,  ωραία και σκιερή δεντροστοιχία.   Δηλαδή πιστά και απλά χαρακτηριστικά πεζοδρόμου !  Δηλαδή κυκλική επιστροφή και γυρισμός  τώρα  εκεί στο ιδεατό που ήμασταν τότε !

                   Δηλαδή η ζωή παρά την σημερινή πολυπλοκότητα και συνθετότητά της  επαναλαμβάνεται στο ίδιο μοτίβο με νέες φόρμες! Εφημ

Απόφαση πεζοδρόμησης

   ΕφημερΕ   Η παραπάνω ιστορική απόφαση 117/1984 ήταν η πρώτη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Τρικκαίων για την πεζοδρόμηση των οδών του κέντρου της πόλης (Ασκληπιού- Βασιλέως Γεωργίου- Βασιλίσσης  Όλγας -Βύρωνος-Καρανάσιου).  

Εφ. ΕΡΕΥΝΑ 22-8-1985

               

 Η πεζοδρόμηση αποκλειστικά της οδού Ασκληπιού δεν εγκρίθηκε κατ αρχήν από την Νομαρχία και χρειάστηκαν αγώνες και συνεχείς παραστάσεις  της δημοτικής αρχής  μέχρι να πεισθούν οι ασκούντες τον έλεγχο νομιμότητας,  για την προφανή  σκοπιμότητα και  αναγκαιότητα του δημοτικού εγχειρήματος.  Τελικά ύστερα από τέσσαρα χρόνια, σκέψεων και συσκέψεων της κεντρικής διοίκησης, άναψε το πράσινο φως εκτέλεσης του έργου!      

 Μέχρι και στα δικαστήρια ήχθη το θέμα μετά από αίτηση ασφαλιστικών μέτρων των  καταστηματαρχών  της οδού για ακύρωση της απόφασης με το αιτιολογικό των εμπορικών  οικονομικών ζημιών.

       

       

    ο τοπικός τύπος υπέρμαχος των πεζοδρομήσεων!     
            

                                          Σχόλιο της  εφημερίδας  ΕΡΕΥΝΑ  24-9-1985

 

 Σχέδιο εφαρμογής έργων υποδομής (κατά πλάτος τομή)  στην οδό Βύρωνος συνταχθέν ιδιοχείρως το 1985

      

  

Προτάσεις συμπολιτών  σχετικές με την πεζοδρόμηση της οδού Ασκληπιού

 

Εφ.ΕΡΕΥΝΑ 25-10-1988

  

Το δικαστήριο συνηγορεί στην πεζοδρόμηση  

         

Οι καταστηματάρχες της οδού Ασκληπιού  πιστεύοντες ότι θίγονται  οικονομικά από την πεζοδρόμηση της οδού Ασκληπιού κατέθεσαν αίτηση   ασφαλιστικών μέτρων εις βάρος  του Δήμου Τρικκαίων,  τον οποίο εκπροσωπούσε ο Δήμαρχος Θανάσης Τριγώνης,  η οποία και συζητήθηκε  διεξοδικά στο Ειρηνοδικείο Τρικάλων  στις 24 Οκτωβρίου 1988  και απορρίφθηκε από το δικαστήριο ως  τύποις και ουσία αβάσιμος. Κατά την ακροαματική διαδικασία ο υποφαινόμενος υποστήριξε τις θέσεις του Δήμου και ο Περικλής  Βασιλός τα συμφέροντα των αιτούντων.

         

                                                           Εφ. ΕΡΕΥΝΑ 28-10-1988

           

            

Ανωτέρω η  τελική έγκριση νομιμότητας, από τον Νομάρχη Τρικάλων,  της 117/84 απόφασης  του Δημοτικού Συμβουλίου, περί της πεζοδρόμησης της οδού Ασκληπιού,  με καθυστέρηση τεσσάρων ετών!

 Η αρχιτεκτονική μελέτη διαμορφώσεων και ανάπλασης των πεζοδρόμων της οδού Ασκληπιού και των παρόδιων οδών, συντάχθηκε το 1984 από την νεοπροσληφθείσα   αρχιτέκτονα της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, Φανή Τσαπάλα.   
Κατωτέρω  προμέτρηση  και  προϋπολογισμός εργασιών πεζοδρόμησης οδού Ασκληπιού με ιδιόχειρο κείμενο του υποφαινομένου.

 

 Η οδός Ασκληπιού στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ως οδός κυκλοφορίας οχημάτων

     
                Η οδός Ασκληπιού στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως πεζόδρομος

 

Αποκαλυπτική φωτογραφία της οδού Ασκληπιού, μπροστά στο Δημαρχείο, στις αρχές  της δεκαετίας του 2000  με τις δύο μορφές σύγκρισης : πεζόδρομος και αυτοκινητόδρομος.

Σχολιασμός εφημερίδας ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ στις 11-1-1995  για τη λειτουργία της οδού Ασκληπιού τα πρώτα χρόνια.

               
   
                      και η κεντρική γέφυρα πεζόδρομος

Εφ.ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 30-5-1996

           

Πρωτότυπη  πινακίδα σχεδίου κάτοψης πεζοδρόμων Γλάδστωνος και Γαμβέτα  έτους 1990  με τους μελετητές μηχανικούς του Δήμου.

 

          
Το πρόγραμμα πεζοδρομήσεων επεκτάθηκε τη δεκαετία του 1990 και αργότερα στη περιοχή μανάβικα και στους στενούς δρόμους  πέριξ του ΟΤΕ με εντυπωσιακά αποτελέσματα αναβάθμισης και ανάδειξης της περιοχής  
(οδός Υψηλάντου και κάθετοι δρόμοι, Κάνιγγος και Ραγκαβή,  Στουρνάρα, Ανδρούτσου  κλπ)  

 

  

     

Στη δεκαετία του 1990  έγινε μεγάλη  ανάπλαση  και διαμόρφωση όλων των κοινοχρήστων χώρων του οικιστικού συνόλου της παραδοσιακής συνοικίας  "Βαρούσι",  νέες πλατείες, πλατείες πέριξ των εκκλησιών  και όλοι οι δρόμοι πλακοστρώθηκαν και διαμορφώθηκαν σε γραφικούς πεζοδρόμους ήπιας κυκλοφορίας.                                                                               
Τα στοιχεία των εργολαβιών και οι συντελεστές κατασκευής και επίβλεψης των έργων  φαίνονται στους παρακάτω πίνακες:

 

….μεσαιωνικά  δρομάκια στο Βαρούσι…

 

 

Πεζόδρομος Ιουλιέττας Αδάμ  έτος κατασκευής 2000   φωτοληψία από την πλατεία Μακαρίου ez;odromow Ippokr;atoyw

Πεζόδρομος Ιπποκράτους   έτος κατασκευής 2008    φωτοληψία από πλατεία Μακαρίου

Πεζοδρομήσεις και δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας στο εμπορικό κέντρο της πόλης το έτος 2004  (οδοί Καραϊσκάκη- Πλούτωνος- πέριξ ΟΤΕ)

    οδός Καραϊσκάκη από Κονδύλη προς ΟΤΕ

   Διασταύρωση Καραϊσκάκη και Πλούτωνος

Προκαταρκτική  μελέτη επανεξέτασης και λειτουργικής αναδιαρρύθμισης του πεζοδρόμου της Ασκληπιού συντάχθηκε το 2005 από ομάδα ειδικών τεχνικών  που όμως δεν ικανοποίησε την δημοτική αρχή και δεν υλοποιήθηκε.